O maior estudo realizado ata a data sobre cronoterapia confirma que a medicación para a hipertensión debe tomarse antes de durmir

O European Heart Journal, revista de maior impacto mundial no mundo da cardioloxía, publicou este mércores un artigo cos últimos resultados do proxecto Hygia, o maior estudo realizado ata a data a nivel internacional sobre cronoterapia e no que se confirma “de forma contundente” un feito que levan xa varios anos difundindo os impulsores deste estudo: as persoas con tensión arterial alta deben tomar os medicamentos antihipertensivos antes de deitarse en lugar de pola mañá. “Levamos moitos anos investigando sobre o control da presión arterial en función da hora de inxestión da medicación e controlamos algo máis de 19.000 pacientes durante seis anos e medio de seguimento, a maior duración de ningún estudo publicado neste ámbito”, confirma o director do Laboratorio de Bioenxeñaría e Cronobioloxía da Universidade de Vigo, o profesor Ramón Hermida, director do estudo.

O obxectivo da investigación, na que están implicados 40 centros de atención primaria  e 292 doutores e doutoras do Servizo Galego de Saúde, era analizar o efecto que ten o intre do día no que as persoas toman os seus medicamentos antihipertensivos sobre o risco de problemas cardiovasculares e os resultados, que agora se fan públicos, non deixan lugar a dúbidas: os pacientes que tomaban a medicación antes de durmir tiñan preto da metade do risco (unha redución do 45%) de morte por un ataque ao corazón, un infarto de miocardio, un derrame cerebral ou unha insuficiencia cardíaca ou que requira dun procedemento para desbloquear arterias estreitas (revascularización coronaria), en comparación con aqueles pacientes que tomaban a medicación no momento de erguerse. 

Seguíronse 19.000 pacientes durante máis de seis anos

No ensaio participaron 19.084 pacientes -10.614 homes e 8470 mulleres todos eles diagnosticados como hipertensos con criterios de monitorización ambulatoria- que tomaron as  pílulas antes de deitarse ou ao levantarse e aos que se seguiu de preto durante un longo período (unha media de 6,3 anos entre 2008 e 2018). “Os doutores tomaron a presión arterial dos pacientes cando estes se uniron ao estudo e tamén en cada visita clínica posterior”, indicou o coordinador do estudo, quen fixo tamén fincapé en que o monitoreo ambulatorio da presión arterial durante un período de 48 h tivo lugar despois de cada visita á clínica como mínimo unha vez ao ano. “Isto deulle aos doutores información precisa sobre a presión arterial promedio durante esas 48 h, incluída a cantidade de presión arterial que diminuíu ou baixou mentres os pacientes durmían”, recalca Hermida.

Durante o desenvolvemento da investigación, as e os investigadores axustaron as súas análises para ter en contar factores que puidesen afectar aos resultados, como a idade, o sexo, a diabetes tipo 2, as enfermidades renais, o tabaquismo e os niveis de colesterol. Cando analizaron os resultados individuais, atopáronse con que o risco de morte por problemas cardiovasculares se reducira nun 66%, o risco dun infarto de miocardio nun 44%, a revascularización coronaria nun 40%, os fallos cardíacos nun 42% e o risco dun derrame cerebral nun 49%.

Durante a media de 6,3 anos de seguimento dos pacientes, 1752 morreron de problemas cardiovasculares ou experimentaron un infarto de miocardio, accidente cerebro vascular, insuficiencia cardíaca ou revascularización coronaria. Os datos da monitorización ambulatoria da presión arterial mostraron que os pacientes que tomaban a medicación no momento de ir a durmir tiñan unha presión arterial promedio significativamente máis baixa tanto pola noite como durante o día e a súa presión arterial diminuía máis pola noite, en comparación cos pacientes que tomaban a medicación ao espertar. “Unha diminución progresiva da presión arterial sistólica pola noite durante o período de seguimento foi o preditor máis significativo dun risco reducido de enfermidade cardiovascular”, salienta o director do estudo.

“Os resultados deste proxecto e os informes previos indican claramente que os niveis medios de tensión arterial durante o sono e a diminución da presión arterial nocturna, pero non a tensión arterial diúrna ou a medida na clínica, son, en conxunto, os marcadores de risco cardiovascular derivados da presión arterial máis importantes”, recalca o experto.

As pautas actuais non recomendan ningún momento preferible 

Nesta liña, Hermida lembra que as pautas actuais sobre o tratamento da hipertensión non mencionan nin recomendan ningún momento preferible para o tratamento e que a inxestión matutina , “baseada no enganoso obxectivo de reducir os niveis matutinos de presión arterial”, foi sempre a recomendación máis común. Polo contra, o proxecto Hygia xa adiantara anteriormente que a presión arterial sistólica  cando unha persoa está durmida é a indicación máis significativa e independente do risco de enfermidade cardiovascular, independentemente das medicións de presión arterial tomadas mentres está esperto ou cando visita ao médico.  “Ademais, non hai estudos que mostren que o tratamento para a hipertensión pola mañá mellore a redución do risco de enfermidades cardiovasculares”, recalca o investigador.

Erros diagnósticos importantes en máis do 40% da poboación

A publicación deste artigo por parte do European Heart Journal, chega pouco máis dun ano despois doutro estudo previo asinado polo equipo responsable de Hygia. Nese caso, a investigación centrábase en buscar cales eran os estudos máis deterministas do risco cardiovascular e nese caso incorporábase poboación en xeral, é dicir, tanto hipertensos como normotensos. Ese estudo estaba centrado en comparar se a presión arterial medida na clínica tiña maior ou menor valor prognóstico á hora de determinar o risco cardiovascular a nivel individual. “Nese caso determinamos que a presión arterial sistólica durante o sono é o marcador máis significativo de risco cardiovascular con independencia de que a presión arterial na clínica estivese alta ou baixa”, explica Hermida. 

Nese artigo xa se cuestionaba a forma en que a hipertensión arterial se leva diagnosticando nos últimos 50 anos, posto que basearse unicamente nunha presión arterial elevada na clínica leva a erros diagnósticos importantes en máis do 40% da poboación. “Por tanto, a día de hoxe hai persoas, mal chamadas pacientes, que están a recibir tratamento cando realmente non o precisan e hai unha elevada porcentaxe de persoas –arredor do 25 ou 26%- que teñen elevada a presión durante o sono que non son identificados como tales, polo que non se lle fai monitorización ambulatoria e, polo tanto, teñen un elevado risco cardiovascular”, conclúe o director do estudo.